Achtergronden mismatch
Petities.nl
stemwijzer
Oorzaken van de mismatch:
Loting is het gevolg van mismatch tussen vraag van ouders en leerlingen en het aanbod dat middelbare scholen aanbieden.

Mismatch heeft meerdere oorzaken:
De Wet op het Voortgezet Onderwijs verplicht schoolbesturen om in een regionaal samenwerkingsverband samen het onderwijsaanbod te bepalen. Ouders, gemeente, het ministerie van OCW, niemand heeft daar verder iets over te zeggen.

De schoolbesturen leggen hun aanbod vast in een Regionaal Plan Onderwijsvoorzieningen (RPO). Zij moeten de gemeente, de provincie en arbeidsmarktpartijen ‘horen’, maar in de praktijk praktijk is dat een dode letter.

Feitelijk komt het er op neer dat de middelbare scholen autonoom zijn in hun beslissingen over het onderwijsaanbod en er nauwelijks correctiemogelijkheden zijn als het aanbod van scholen onvoldoende matched met de vraag van ouders en leerlingen.

De praktijk leert dat het voor scholen aantrekkelijk is om samen het aanbod krap te houden. Scholen waar kinderen graag naartoe willen, hebben voordeel van een krap aanbod. Ten eerste omdat overaanbod hun populariteit bevestigt, lotingen zijn goed voor hun reputatie van kwaliteitsschool. Ten tweede heeft een school die mag loten een budgettair voordeel vanwege precies gevulde klassen. Een krap aanbod geeft scholen waar kinderen minder graag naartoe gaan, het voordeel van gedwongen winkelnering van uitgelote kinderen.

Waar scholen in een regionaal samenwerkingsverband voor het overige vooral elkaars concurrenten zijn, blijkt aanbodschaarste een gemeenschappelijk belang. Leerlingen zijn hiervan de dupe. Zij moeten steeds vaker loten voor een plaats op een school van hun keuze.
De Amsterdamse middelbare scholen hebben een regiofunctie waardoor jaarlijks zo’n 1.000 leerlingen zich vanuit de regio aanmelden op een Amsterdamse middelbare school. Het merendeel voor de onderwijsniveaus VWO en Gymnasium en op scholen met een specifiek onderwijsaanbod (Montessori, Dalton e.d.). Hiermee hebben de Amsterdamse middelbare scholen voor een ‘open systeem’ gekozen, wat een heel ander systeem is dan de middelbare scholen in de Amsterdam omringende gemeentes hanteren. Daar wordt namelijk veelal met een ‘gesloten’ systeem gewerkt waarbij de scholen een voorrangspositie aan leerlingen woonachtig in hun eigen gemeente toekennen. Omdat het correct voorspellen van de vraag van leerlingen bij een open systeem veel moeilijker is dan bij een gesloten systeem, zou er een groter surplus in aantal plaatsen per onderwijsniveau aangeboden moeten worden om ouders en leerlingen daadwerkelijk een vrije schoolkeuze te kunnen bieden. VSA vindt dat scholen die een regiofunctie willen vervullen voldoende capaciteit moeten bieden. Dat doen scholen nu niet.
De bevolking van Amsterdam groeit en daardoor groeit ook het aantal leerlingen dat jaarlijks naar de middelbare school gaat. Zie bijvoorbeeld deze prognose van OIS Amsterdam: http://www.ois.amsterdam.nl/nieuwsarchief/2015/explosieve-groei-houdt-aan-871000-amsterdammers-in-2020
Een toenemend percentage leerlingen kiest de laatste jaren voor de onderwijsniveaus HAVO, VWO en Gymnasium waardoor de vraag naar plaatsen op scholen voor deze onderwijsniveaus toeneemt. Dit is een rechtstreeks gevolg van de succesvolle inspanning van de gemeente Amsterdam en de basisscholen om de onderwijskwaliteit in het basisonderwijs te verbeteren.

Oplossingsrichtingen volgens VSA

Om deze mismatch structureel op te kunnen lossen is een aanbod van plaatsen op Amsterdamse middelbare scholen nodig dat aansluit op de vraag. Om dit te kunnen bereiken is een gezamenlijke inspanning nodig van alle betrokkenen: de Amsterdamse basis- en middelbare scholen, de gemeente, de provincie, het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen, ouders en leerlingen. De Amsterdamse basisscholen en de gemeente nemen de mismatch ondertussen serieus en zetten zich daadwerkelijk in om dit probleem structureel op te lossen. Maar daarvoor is ook de medewerking van Amsterdamse middelbare scholen nodig.

De belangrijkste speerpunten voor dit jaar:

  1. Verbeter het aanbod. Het aanbod van scholen sluit  niet aan op de voorkeuren van kinderen en hun ouders. Maar liefst een kwart van  de leerlingen met VWO advies is uitgeloot voor de school van eerste keuze zo blijkt  uit de cijfermatige analyse van de centrale loting in 2017. Ook op havo en havo/vwo en niveau wordt stevig geloot: 17%  resp. 22% werd in 2017 uitgeloot op de school van aanmelding. Op vmbo-niveau lijken  de problemen kleiner door flinke overcapaciteit, maar ook hier zien we dat het aanbod  niet goed aansluit bij de wensen van ouders en kinderen. Zonder het aanpassen van  de capaciteit aan de bekende voorkeuren van kinderen en hun ouders, wordt het jaarlijkse  lotingsleed niet opgelost.
  2. Gelijke kansen voor alle kinderen. Kinderen die de Cito eindtoets beter maken dan de basisschool  dacht, hebben recht op heroverweging van hun advies. Omdat de centrale loting sinds 2016 begin april plaatsvindt, kunnen kinderen wiens advies na de Cito opgehoogd wordt niet meedingen naar een plek op een bij dat nieuwe advies passende school. De klassen zijn na de centrale loting in april ingedeeld per advies en vol. Leerlingen met een opgehoogd advies worden gedwongen zich in de brugklas opnieuw te ‘bewijzen’ om in de tweede klas alsnog naar dat hogere niveau te mogen ‘opstromen’.

Activiteiten van VSA

VSA heeft vanaf de oprichting in januari 2010 aangedrongen op een structurele aanpak van de mismatch. We hebben onder andere:

  • ■   aangedrongen op het beschikbaar stellen van controleerbare gegevens over vraag en aanbod, zowel gegevens uit het verleden als prognoses voor de toekomst;
  • ■   overleg gevoerd met vertegenwoordigers van Amsterdamse basis- en middelbare scholen, de gemeente Amsterdam, de provincie en het Ministerie van Onderwijs en       Wetenschappen
  • ■   om een betere afstemming tussen vraag en aanbod te bewerkstelligen;
  • ■   scholen en de gemeente Amsterdam geïnformeerd over de voorrangsregelingen in de regio;
  • ■   een kort geding gevoerd om een snelle oplossing af te dwingen.

Overleg en acties gaan door totdat er een structurele oplossing is gecreëerd voor deze al jaren spelende problematiek.

Onder ‘nieuws’ kunt u alle acties vinden die VSA heeft ondernomen.

Onder ‘downloads’ vindt u brieven, krantenartikelen en andere gepubliceerde stukken.